दोरम्बामा २१ जना शहीदहरुको सालिक स्थापना गछौंःअध्यक्ष मोक्तान

दोरम्बा हत्याकाण्ड घटाइएको १४ बर्ष पूरा भएको छ । २०६० साल साउन ३२ गते अर्थात आजकै दिन तत्कालिन शाही नेपाली सेनाले माओवादीका तत्कालिन जिल्ला जनसरकार प्रमुख बाबुराम लामा सहित २१ जनलाई सामुहिक हत्या गरेको थियो । युद्धविरामको समयमा बैठक बसिरहेको घरबाट पक्राउ गरेर डाँडाकटेरीमा लगेर हत्या गरेको थियो ।
दोरम्बा हत्याकाण्डकै कारण सरकार र माओवादीबीच दोस्रो चरणको वार्तासमेत भंग भएको थियो । दोरम्बा हत्याकाण्ड राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा निकै चर्चाको विषय बनेको छ । तर स्थानीय रुपमा भने भौतिक संरचनामा भने हुन सकेको छैन् । स्थानीय तहको पुनर्संरचना गर्दा ऐतिहासिक दोरम्बा घटनाकै कारण दोरम्बा गाउँपालिका नामाकरण गरिएको छ ।
स्थानीय तहको निर्वाच्नमा दोरम्बा गाउँपालिकामा माओवादी केन्द्रले विजयी हासिल गरेको छ । दोरम्बा हत्याकाण्ड भएको लामो समय वितिसक्दा समेत डाँडाकटेरीलाई अपेक्षा अनुसार विकास गर्न सकिएको छैन् । शहीद स्मारक पार्क बनेपनि सालिक निर्माणको काम हुन सकेको छैन् । लामो समय वितिसक्दा समेत दोरम्बाको डाँडाकटेरीको विकास किन हुन सकेन ? गाउँपालिकाको योजना के छ ? भन्ने लगायतका विषयमा दोरम्बा गाउँपालिका अध्यक्ष कमानसिंह मोक्तानसँग रामेछाप न्युजले गरेको कुराकानीः–

दोरम्बाको डाँडाकटेरीलाई पाँच बर्षभित्र युद्ध पर्यटन गन्तव्य
रामेछापको दोरम्बामा हत्याकाण्ड आज पनि राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा चर्चामा छ । दोरम्बास्थित डाँडाकटेरीमा युद्धविरामको अवधिमा घटाइएको घटनाको कारण पार्टीलाई ठूलो क्षति पुर्यायो । बाहिर दोरम्बा हत्याकाण्डको बारेमा जति चर्चा छ । स्थानीय रुपमा चर्चाको विषय बनाउन हामीले सकेका छैनौ ।
इतिहासको सम्मान गर्न दोरम्बा गाउँपालिका
अहिलेको परिवर्तन ल्याउनको लागि दोरम्बामा बगेको रगतको ठूलो साइनो जोडिएको छ । सिंहदरवारको अधिकार गाउँगाउँमा ल्याउनको लागि दोरम्बामा सहादत दिनुभएका शहीदहरुको ठूलो योगदान छ । पार्टी केन्द्रले जसरी दोरम्बा हत्याकाण्डलाई लिनुपर्ने थियो त्यसरी नलिएको हो कि ? इतिहासको सम्मान गर्नको लागि गाउँपालिकाको नाम पनि दोरम्बा गाउँपालिका राखिएको छ ।
हाम्रो पार्टीले गाउँपालिकामा वित पनि हासिल गरेको छ । शहीदहरुले देखाएको सपना अनुसार नै हामी अगाडि बढेका छौं । जनतालाई अधिकार सम्पन्न बनाउन सिंहदरवारको अधिकार गाउँगाउँमा ल्याउन सफल भएका छौं ।
शहीद स्मारकमा २१ ज्नाको सालिक स्थापना गछौं
शान्ति प्रक्रियामा आएपछि सरकारले नै लगानी गरेर दोरम्बाको डाँडाकटेरीमा शहीद स्मारक निर्माण भएको छ । शहीद प्रतिष्ठान बनाएर गुरु योजना निर्माण गरेर काम गर्नु पर्ने त्यसो हुन सकेको छैन् । विगतमा सरकारले जे जति लगानी गर्यो त्यो सबै उपभोक्ता समिति मार्फत मात्र भयो । अहिले पर्खाल लगाउने र स्मारक निर्माणको केही काम भएको छ । तर सम्पन्न भएको छैन् । अब दोरम्बाको डाँडाकटेरीलाई हेर्न लायकको ठाउँ बनाउछौं । स्मारक निर्माणको लागि शहीद प्रतिष्ठान निर्माण गर्ने, स्मारक निर्माणको लागि डाँडाकटेरीमा जग्गा खरिद गर्ने र डाँडाकटेरीमा सहादत हुनुभएका २१ जना शहीदहरुको अर्धकदको शालिक स्थापना गर्ने योजना छ । डाँडाटेरीमा पार्क, प्रतिक्षालय सहितको जनयुद्धको समयमा घटेको घटनाको अध्ययन केन्द्रको रुपमा समेत विकास गर्ने सोच बनाएका छौं ।
चुलाचुलीमा बनाएको बाबुरामको सालिक पूर्व सभासदको घरमा
शान्ति प्रक्रियामा आएपछि म पहिलो डिभिजन चुलाचुलीमा थिए । चुलाचुलीमा हुँदा एक जना साथीले सालिक बनाउने काम गरेको देखेपछि मैले पनि दोरम्बामा शहीद हुनुभएकाहरुको शालिक बनाउने योजना अगाडि बढाएको थिए । घटनामा शहीद हुनुभएकाहरुको फोटो सकंलन गरेर रामेछापबाट विभिन्न डिभिजनमा रहेका जनमुक्ति सेनाबाट पैसा उठाएर भए पनि दोरम्बामा शहीदहरुको शालिक राख्ने योजना मेरो पहलमा अगाडि बढेको थियो । मेरो सक्रियतामा बाबुराम लामा, ललिता दाहाल, ठूलोराम र चतुरमान थामीको अर्धकद शालिक कुदिएको थियो । त्यो बीचमा पार्टी फुट्यो । त्यसको असर क्यापमा पनि पर्यो । दोरम्बामा शालिक स्थापना गर्न जिल्ला पार्टीले पनि खासै भूमिका खेलेन । चार वटा शालिक म एकै जनाले ल्याउने कुरा सम्भव भएन । आर्थिक सहयोग पनि जुटन सकेन । बाबुराम लामाको हकमा भने मैले व्यक्तिगत पैसा तिरेर नै क्याम्पबाट बाहिरिदा सँगै लिएर आए । मासिक तीन हजार रुपैयाँ जम्मा गरेर १७ हजार रुपैया तिरेर बाबुरामको शालिक काठमाडौंसम्म ल्याए पनि दोरम्बा पुर्याउन सकिएको छैन् । आर्थिक अभावको कारण त्यति बेलादेखि नै बाबुरामको शालिक पूर्व सभापति डिल्लीमानको निवासमा राखिएको र अहिले पनि त्यही छ ।
मैले पार्टीले केही नगरे पनि व्यक्तिग खर्च गरेर भएपनि बेथानको जोम्सामा शालिक स्थापना गर्ने सोचेको थिए । अहिले म दोरम्बा गाउँपालिको अध्यक्ष भएकाले अब सबै शहीदहरको सालिक दोरम्बाको डाँडाकटेरीमा स्थापना हुन्छ ।
शहीदहरुले दिएको बलिदानको सम्मान गर्नुपर्छ
पार्टी केन्द्रले दोरम्बा हत्याकाण्डलाई महत्व दिएर हेरेको देखिदैन । कस्तो बनाउने ? कहिले बनाउने ? के भइरहेको छ ? के गर्ने भन्ने विषयमा छलफल भएको पाइदैन । शहीदहरुले देखाएको बाटोमा हिडनु हामी सबैको काम हो । शहीदहरुको बलिदानको मुल्याङकन गर्नुपर्छ ।